SİVAS’ta, Selçuklular döneminde 1197 yılında yaptırılan Ulu Camii’nin eğriliği ile bilinen minaresinin yüzey bezemelerinde dökülmeler meydana geldi. Minaredeki onarım çalışmalarının bir an evvel başlatılması gerektiğini belirten Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Mimarlık, Hoş Sanatlar ve Tasarım Fakültesi, Mimarlık Kısım Lideri Doç. Dr. Uğur Tuztaşı, “Minarelerin üzerindeki bezemelerin, tuğla örgülerin önemi büyük. Bu tuğlalar tahribata uğradıkça onun yerine malzeme koymak zorundasınız. Buradaki asıl konu özgün malzemeyi koruyabilmektir” dedi.
Kent merkezinde Eski Kale Mahallesi’nde bulunan ve Selçuklu Devleti döneminde 2’nci Kılıçarslan’ın oğlu Kutbeddin Melih Şah tarafından yaptırılan, Vakıflar Genel Müdürlüğü bünyesindeki tarihi Ulu Camii’nin minaresi, yerden yüzde 7 derecelik eğri yapısı ile biliniyor. Vakit içinde eğiminde değişiklikler görülen, yerden 35 metre yüksekliğindeki minarenin hareketleri ise sismik aygıtlar ile takip ediliyor. 10 metrekarelik alan üzerine oturtulan minare, sepet örgüsü motifleri, tuğlalar ortasındaki çinileri ile dikkat çekiyor. Hala kentin en büyük mescidi niteliğinde olan eser, her gün binlerce şahsa ibadet imkanı sağlıyor. En son 1955 yılında onarım geçiren tarihi caminin minaresindeki yüzey bezemelerinde son devirde dökülmeler görülmeye başlandı. Uzmanlar, minarenin korunması için önlem alınması ve onarım sürecinin hızlandırılması teklifinde bulundu.
‘GECİKME SÖZ KONUSU’Minarede kapsamlı çalışma gerçekleştirilmeden önce gerekli izleme ve incelemelerin yapıldığını belirten Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Mimarlık, Hoş Sanatlar ve Tasarım Fakültesi, Mimarlık Kısım Lideri Doç. Dr. Uğur Tuztaşı, şunları kaydetti: “Şu anda kapsamlı bir çalışma yapılması için minare izlendi. Sismik tahliller yapıldı. Bu çalışmalar, yapılacak olan kapsamlı onarım için altlık oluyor. Bu sürecin uzaması minare üzerindeki tahribatların da artmasına neden oluyor. Bu yapılan tahlil çalışmaların sonucunu almadan da onarıma geçemiyoruz. Son durumla ilgili yetkililer açıklama yapacaktır. Fakat bizim gördüğümüz, bilhassa sepet örgüsü dediğimiz tuğla örgülerde dökülmeler oluyor. Umarım İkili Minareli Medrese’nin minare çalışmalarında yapılan hatalar burada yapılmaz. Burası özgün bir eser ve kapsamlı bir çalışma olacak. Yıllardır bu minare eğrilik konusunda İtalya’nın ünlü Pisa Kulesi’yle mukayese edilir. Bu elbette statik bir problem ancak yapının bir bezeme programı var. Bunun olabildiğince özgün unsurlara yaklaştırılması, restitüsyonun doğru yapılması ve buna yönelik kararında kapsamlı bir şekilde alınması gerekiyor. Sivas Ulu Camii’ndeki bu eğikliğin tespiti, eğimin artıp artmamasına fizikî etmenlerin tespiti vakit alabilir. Bu deneysel çalışmalar ne kadar erken biterse o vakit onarım sürecine geçilebilir. Bu noktada bir gecikme kelam konusu.”‘TÜRK MİMARİSİNDEKİ EN ÖZGÜN VE İLK ESER’
Minaredeki restorasyon çalışmalarının bir an önce başlatılması gerektiğini aktaran Tuztaşı, “Minarelerin üzerindeki bezemelerin, tuğla örgülerin değeri büyük. Bu tuğlalar tahribata uğradıkça onun yerine materyal koymak zorundasın. Genelde onarımda asit içerikli olmayan su bazlı boyalar kullanılıyor. ya da dolgular yapılıyor. Buradaki asıl husus özgün malzemeyi koruyabilmek. Zira gecikmişlik burada sorun oluyor. Umarım en kısa müddette tahliller tamamlanır ve çalışmalar başlar. Zira çevrede tahribata neden olabilecek çok fazla hareketlilik var. Çok fazla araç var ve çabucak ilerisinde ‘Kale Projesi’ yapılıyor, yüksek tonajlı araçlar kullanılıyor. Buna yönelik önlemler alınması gerekiyor. Anadolu’nun özgün eserlerinden olan Ulu Camii’nin başlı başına özgün gereciyle birlikte korunması bizim için pahalı bir yaklaşım. Çalışma sürecinin bu tahribatlar artmadan acilen sonuçlandırılması elzemdir. Bu nedenle minaredeki tuğlaların hem dökülmesine karşı önlem alınması hem de boşalan alanların dikkate alınması gerekir. Kuzey ve doğu sınırında önemli boşalmalar var. Yetkili kurum, çalışmaların başlamasını beklediği için bir örgü oluşturmak istemiyor lakin bu da zahmetli. Yol mescide çok yakın, burada kamusal, insanların oturduğu bir alan var ve kaldırım etkin bir halde kullanılıyor. Müdafaa heyetine başvurulup, düşen kesimler için örtü yapılabilir. Bu da estetik olmayan bir formda yapılmamalı. Çok uzun vakittir tartışılan Ulu Camii’nin restorasyonunun bir an önce tamamlanması gerekiyor. Çünkü bu eser Sivas’ın Anadolu Türk mimarisindeki en özgün ve birinci eseri” diye konuştu.
